شناسایی منابع غبار توفان های گرد و غباری جنوب غرب ایران

به منظور شناسایی منابع غبار توفان های گردوغباری منطقه جنوب غرب ایران، از یک روش ترکیبی استفاده شده است. برای انجام تحقیق حاضر ابتدا از داده های ساعتی در 6 ایستگاه هواشناسی واقع در استان خوزستان برای یک دوره 23 ساله (2009-1987) جهت بررسی ویژگی توفان های گردوغباری از جمله فراوانی، شدت و تداوم استفاده شد. سپس با استفاده از نتایج بررسی های آماری، توزیع فضایی توفان های گردوغباری در گستره ی استان خوزستان مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله بعد با بهره گیری از داده های جوی فراهم شده از مرکز ملی پیش بینی محیطی/ مرکز ملی پژوهش جو (ncep/ncar) ویژگیهای همدیدی هر یک از توفان های گردوغباری برای دوره ای از دو روز قبل تا زمان اوج توفان ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت ردیابی ذرات و تعیین منابع اصلی گردوغبار برای هر یک از توفان های گردوغباری نیز با بهره گیری از نسخه آنلاین مدل لانگرانژینی hysplit و با استفاده از روش ردیابی پسگرد به انجام رسید. نتایج بررسی های آماری نشان داد که سال 2008 در طی دوره 23 ساله (2009-1987) بیشترین فراوانی وقوع توفان های گردوغباری را در منطقه جنوب غرب ایران دارا بوده است. دو فصل بهار و تابستان بیشترین رخداد گردوغبار را به خود اختصاص داده اند. ماه جولای بیشترین و ماه ژانویه ، نوامبر و دسامبر کمترین رخداد را دارا بوده اند. همچنین نتایج حاصل از بررسی توزیع فضایی گردوغبار بیانگر آن است که هر چه از سمت غرب منطقه به سمت شرق پیش رویم از میزان گردوغبار کاسته می شود. نتایج تحلیل همدیدی بیانگر آن است که توفان های گردوغباری دوره گرم منطقه جنوب غرب ایران در قالب دو الگوی گردشی شامل: الگوی زوجی و الگوی کم فشار قابل طبقه بندی می باشند. همچنین نتایج تحقیق بیانگر آن است که در دوره گرم سال پرفشار عربستان و کم فشار زاگرس بیش از هر مولفه دیگری در شکل گیری توفان های گردوغباری منطقه جنوب غرب ایران نقش ایفا می نمایند. بررسی توفان های دوره سرد در منطقه جنوب غرب ایران مبین آن است که توفان های گردوغباری دوره سرد در قالب سه الگوی گردشی شکل می گیرند: الگوی ناوه غربی، الگوی ترکیبی ناوه غربی – پرفشار عربستان و الگوی کم ارتفاع بریده. در این دوره می توان عبور ناوه غربی و بر همکنش آن با پرفشار عربستان را در سطح منطقه علت اصلی ایجاد توفان گردوغباری دانست. خروجی های مدل hysplit نیز نشان داد که منطقه مرزی بین سوریه و عراق ، غرب و جنوب غرب عراق، منطقه شمال شرق و شمال عربستان به عنوان منابع اصلی غبار جنوب غرب ایران شناسایی شدند که یک مسیر شمال غرب – جنوب شرق برای دوره گرم و همچنین یک مسیر جنوب غرب – شمال شرق برای دوره سرد را طی می کنند.